Eminenter : in überragender Weise, im höheren Sinne . Ein scholastischer ... ... höhere Realität eines Princips bezeichnet. »Eminenter est supra omnem mensuram, super omnes gradus. Deus... causa ac principium eminenter« (GOCLEN, Lex. philos. p. ...
Sensibilität (sensibilitas): Empfindlichkeit (s. d.), Empfindungsfähigkeit, Fähigkeit ... ... Scholastikern , auch bei französischen Psychologen). Nach THOMAS umfaßt die »sensibilitas« »omnes vires sensitivae partis« (2 sent. 24, 2, 1 c). – Nach ...
Idee ( idea, eidos , idea, idée) bedeutet 1) ursprünglich ... ... XLVIII, schol.). » Adäquate « (s. d.) Idee ist jene, welche »omnes verae ideae proprietates sive denominationes intrinsecas habet« (l.c. II, def. ...
Sein ( einai, hyparchein . esse, essentia, existentia) ist ein ... ... 89, 1c). »Ens« ist der Begriff , in welchem der Intellect »omnes conceptiones resolvit« (De verit. I, 1). »Illud quod primo cadit in ...
Gott ( theos deus) ist ein Name für das höchste ... ... , quia substantia, de qua sunt corpora, dicitur hyle, substantia vero, de qua omnes sunt animae, dicitur ratio vel mens. Manifestum est igitur Deum esse substantiam omnium ...
Idol ( eidôlon , Bild): Götzenbild, Trugbild. – F. BACON ... ... seu gente hominum. Falso enim asseritur, sensum humanum esse mensuram rerum; quin contra omnes perceptiones, tam sensus quom mentis sunt ex analogia hominis, non ex analogia universi ...
... (3 an. 14). »Prima... inter omnes causas est causa finalis« (Sum. th. II. I, 1, ... ... zu: »Ut iam autem ostendam, naturalem finem nullum sibi praefixum habere, et omnes causas finales nihil nisi humana esse figmenta, nihil opus est multis. Gredo ...
... Logik »est de intentionibus rationis, quae ad omnes res se habent« (1 anal. 20 d). Sie handelt von den ... ... Die Logik, »scientia generalis«, ist die Wissenschaft , »quae modum docet, omnes alias scientias ex datis sufficientibus inveniendi et demonstrandi« (Erdm. p. 86 ...
Natur (natura, von nasci, physis bedeutet: 1) im ... ... omne, quod ex necessitate Dei naturae sive uniuscuiusque Dei attributorum sequitur, hoc est, omnes Dei attributorum modos, quatenus considerantur ut res, quae in Deo sunt et quae ...
Motiv (von moveo): Beweggrund , Bestimmungsgrund des Handelns, des ... ... erklärt: »Movet intellectus voluntatem non quoad exercitium actus, sed quoad specificationem: voluntas vero omnes potentias movet quoad exercitium actus« (Sum. th. II, 9, 1). ...
Genie (genius, ingenium): schöpferische Begabung des Geistes , außerordentliche ... ... der »Übergeist«. ARISTOTELES ( Problem . 30, 1) sagt, nach CICERO, »omnes ingeniosos melancholicos esse« (Tusc. disp. I, 33). CHR. WOLF erklärt: ...
Kampf (Streit) ist nach HERAKLIT der Vater aller einzelnen Dinge ... ... miteinander (De sensu rer. I, 5). HOBBES spricht vom »bellum omnium contra omnes« (s. Sociologie ). Den (directen und indirecten) »Kampf ums Dasein ...
Tugend ( aretê , virtus) ist sittliche Tauglichkeit, Tüchtigkeit in sittlicher ... ... una virtus sine alia esse non potest, sed necessario, ubi una est, ibi omnes, ubi una aliqua non est, ibi nulla« (l. c. II, ...
Affect (affectus, passio, pathos ) heißt ein erregter Gefühlsverlauf, ... ... naturam animi commotio« (CICERO, Tusc. disp. IV, 6, § 11). »Omnes perturbationes iudicio censent fieri et opinione« (l.c. 7, § 14). ...
... 6). DESCARTES nennt »animae passiones« »omnes species perceptionum sive cognitionum, quae in nobis reperiuntur; quia saepe accidit, ... ... sit notior« (l.c. dem. u. coroll.). »Quatenus mens res omnes ut necessarias intelligit, eatenus maiorem in affectus potentiam habet, seu minus ab ...
Methode ( methodos ): logisches, planmäßiges, systematisches Verfahren wissenschaftlicher Forschung, ... ... partes dividerem, quot expediret ad illas commodius resolvendas.« – »Tertium, ut cogitationes omnes, quas veritati quaerendae impenderem, certo semper ordine promoverem: principiendo scilicet a rebus ...
Adäquat : angemessen, gleichkommend, entsprechend, vollkommen genau, getreu. Eine ... ... »per ideam adaequatam intelligo ideam, quae quatenus in se sine relatione ad obiectum consideratur omnes verae ideae proprietates sive denominationes intrinsecas habet – dico intrinsecas, ut illam secludam, ...
Substanz (substantia, hypokeimenon, hypostasis, ousia . »substantia« zuerst ... ... , nempe Deus.« ( Absolute Substanz ist nur Gott .) »Alias vero omnes, non nisi ope concursus Dei existere posse percipimus. Atque ideo nomen substantiae non ...
Qualität (qualitas, poiotês ): Beschaffenheit , ist eine der Grundformen ... ... sint, et sciamus eam esse animae nostrae naturam, ut diversi motus locales sufficiant ad omnes sensus in ea excitandes, experiamurque illos reipsa varios sensus in ea excitare, non ...
... imaginari nequeat, et id tantum, in quo omnes, quatenus corpus ab iisdem afficitur, conveniunt, distincte imagitnetur; nam ab eo ... ... « (l.c. S. 648 f.). Schon früher bemerkt K.: »Si omnes spatii affectiones nonnisi per experientiam a relationibus externis mutuatae sunt, axiomatibus geometricis ...
Buchempfehlung
Die Brüder Atreus und Thyest töten ihren Halbbruder Chrysippos und lassen im Streit um den Thron von Mykene keine Intrige aus. Weißes Trauerspiel aus der griechischen Mythologie ist 1765 neben der Tragödie »Die Befreiung von Theben« das erste deutschsprachige Drama in fünfhebigen Jamben.
74 Seiten, 4.80 Euro
Buchempfehlung
Zwischen 1804 und 1815 ist Heidelberg das intellektuelle Zentrum einer Bewegung, die sich von dort aus in der Welt verbreitet. Individuelles Erleben von Idylle und Harmonie, die Innerlichkeit der Seele sind die zentralen Themen der Hochromantik als Gegenbewegung zur von der Antike inspirierten Klassik und der vernunftgetriebenen Aufklärung. Acht der ganz großen Erzählungen der Hochromantik hat Michael Holzinger für diese Leseausgabe zusammengestellt.
390 Seiten, 19.80 Euro