Disparat sind Begriffe , die nicht zusammen zur Einheit verhnüpft ... ... nennt man auch Empfindungen verschiedener Sinnesgebiete. BOËTHIUS: »Disparata autem ea voco, quae tantum a se diversa sunt nulla contrarietate pugnantia, veluti terra, vestis, ignis« ( ...
Analogie : vgl. BAIN, Log. II, 140 ff. – »Analogia secundum esse« und »secundum intentionem tantum« unterscheidet THOMAS (l sent. 19, 5). – Über Analogieschlüsse vgl. BOËTHIUS, Opp. p. 864. KANT, Log. § 84, HEGEL, ...
Anerkennen = Beifall erteilen, für wahr halten, als wahr annehmen ... ... Stoiker , im »actus iudicativus« des WILHELM VON OCCAM, »quo intellectus non tantum apprehendit obiectum, sed etiam illi assentit vel dissentit... quod verum existimamus« (Prantl ...
... consideremus, et putemus semper mutari, quoties mutatur corpus. in spatio vero unitatem tantum genericam ipsi tribuamus, adeo ut mutato corpore, quod spatium implet, non ... ... non solemus significare locum vel spatium, in quo nulla plane sit res, sed tantum modo locum in quo nulla sit ex iis rebus, quas ...
... sumpta distinguimus dicimusque esse numerum motus, est tantum modus cogitandi. neque enim profecto intelligimus in motu aliam durationem quam in ... ... Epist. 116, 105) erklärt SPINOZA: »Tempus non est affectio rerum, sed tantum merus modus cogitandi..., ens rationis« (Cogit. met. I, 4). ...
... sunt in Deo subiective et realiter, sed tantum sunt in ipso obiective, tanquam quaedam cognita ab ipso: quin ipsae ideae ... ... , colorum etc. atque etiam eorum ordinis et partium: quae omnia etsi ideae tantum et phantasmata sunt, ipsi imaginanti interne accidentia, nihilominus tanquam externa et a ...
Sein ( einai, hyparchein . esse, essentia, existentia) ist ein ... ... reale est, quod extra intellectus fictionem in rerum natura vere ponitur realiter non obiective tantum« (l. c. p. 383). – Nach PATRITIUS ist das Sein » ...
Gott ( theos deus) ist ein Name für das höchste ... ... , 290). DAVID VON DINANT erklärt: »Manifestum est unam solam substantiam esse, non tantum omnium corporum, sed etiam omnium animarum, et hanc nihil aliud esse quam ipsum ...
Zahl ( arithmos , numerus) ist die Heraushebung ( Unterscheidung ) ... ... nur begrifflich ist, betont DESCARTES: »Cum numerus non in ullis rebus creatis, sed tantum in abstracto sive in genere consideratur, est modus cogitandi duntaxat« (Princ. philos ...
... ein Modus der »cogitatio« (s. d.). » Voluntas certus tantum cogitandi modus est sicuti intellectus« (Eth. I, prop. XXXII). » ... ... Wollungen . »In mente nulla datur absoluta facultas volendi et nolendi, sed tantum singulares volitiones, nempe haec et illa affirmatio, et haec ...
Logik ( logikê , logica): Lehre vom logos , vom ... ... lehrt den »modum procedendi in omnibus scientiis«, betrachtet (wie die Mathematik ) »tantum res secundum principia formalia«. Sie hat zwei Teile : »inventivam« et » ...
... mediante aliqua creatura, in qua earum realitas obiectiva non formaliter, sed eminenter tantum contineatur. Cum enim nullam plane facultatem mihi dederit ad hoc agnoscendum, sed ... ... solo intellectu percipi, nec ex eo percipi, quod tangantur aut videantur, sed tantum ex eo, quod intelligantur« (ib.). Nach MALEBRANCHE erkennen ...
Urteil ( apophansis , iudicium: BOËTHIUS, proloquium: VARRO, effatum: ... ... Act der Zustimmung , Anerkennung vorliegt, ein »actus iudicativus«, »quo intellectus non tantum apprehendit obiectum, sed etiam illi assentit vel dissentit«, lehrt WILHELM VON OCCAM. ...
Tugend ( aretê , virtus) ist sittliche Tauglichkeit, Tüchtigkeit in sittlicher ... ... eo, quod ideas habet inadaequatas, non potest absolute dici ex virtute agere. sed tantum quatenus determinatur ex eo, quod intelligit« (l. c. prop. XXIII). ...
Körper bedeutet 1) geometrisch: das dreidimensionale Raumgebilde; 2) physikalisch: ... ... sit res dura, vel ponderosa, vel colorata, vel aliquo modo sensus efficiens; sed tantum in eo, quod sit res extensa in longum, latum et profundum« (l ...
... nos unquam falsum pro vero admissuros, si tantum iis assensum praebeamus, quae clare et distincte percipiemus« (l.c. I ... ... nihil erroris continere, sive mentem ex eo, quod imaginatur, non errare: sed tantum, quatenus consideratur, carere idea, quae existentiam illarum rerum, quas sibi praesentes ...
Physik ( physikê , physica) bedeutete früher Naturwissenschaft (s. d.) ... ... ea tractare, quae penitus in materia mersa sunt et mobilia.... in natura supponere existentiam tantum et motum« (De dignit. I, 3, 4). HOBBES erblickt in der ...
... vel alio aliquo modo sensus afficiens; sed tantum in eo, quod sit extensa in longum, latum et profundum« (l ... ... in toto universo una et eadem existit; utpote quae omnis per hoc unum tantum agnoscitur, quod sit extensa. Omnesque proprietates, quas in ea clare percipimus, ...
Subject (subiectum, hypokeimenon ) bedeutet: 1) ontologisch: den, ... ... hat DESCARTES, (Medit. III). Unser »subjectiv« bezeichnet er durch »in nostra tantum cogitatione«, »in sola mente«, »in perceptione nostra«, »in sensu« (Princ ...
Einheit ist ein Fundamentalbegriff, der aus der Reflexion auf die ... ... enti nihil addere«), sie ist (wie nach DESCARTES) bloß ein Begriff (»tantum modum cogitandi esse, quo rem ab aliis separamus, quae ipsi similes sunt, ...
Buchempfehlung
Stifters späte Erzählung ist stark autobiografisch geprägt. Anhand der Geschichte des jungen Malers Roderer, der in seiner fanatischen Arbeitswut sich vom Leben abwendet und erst durch die Liebe zu Susanna zu einem befriedigenden Dasein findet, parodiert Stifter seinen eigenen Umgang mit dem problematischen Verhältnis von Kunst und bürgerlicher Existenz. Ein heiterer, gelassener Text eines altersweisen Erzählers.
52 Seiten, 4.80 Euro
Buchempfehlung
Biedermeier - das klingt in heutigen Ohren nach langweiligem Spießertum, nach geschmacklosen rosa Teetässchen in Wohnzimmern, die aussehen wie Puppenstuben und in denen es irgendwie nach »Omma« riecht. Zu Recht. Aber nicht nur. Biedermeier ist auch die Zeit einer zarten Literatur der Flucht ins Idyll, des Rückzuges ins private Glück und der Tugenden. Die Menschen im Europa nach Napoleon hatten die Nase voll von großen neuen Ideen, das aufstrebende Bürgertum forderte und entwickelte eine eigene Kunst und Kultur für sich, die unabhängig von feudaler Großmannssucht bestehen sollte. Für den dritten Band hat Michael Holzinger neun weitere Meistererzählungen aus dem Biedermeier zusammengefasst.
444 Seiten, 19.80 Euro