Conditio sine qua non : notwendige, absolute, unerläßliche Bedingung . Vgl. Bedingung .
Demut : eine specifisch christliche Tugend . BERNHARD VON CLAIRVAUX erklärt: »Humilitas est virtus, qua homo verissima sui cognitione sibi ipsi vilescit« (De grad. humil. 1, 2). SPINOZA: »Humilitas est tristitia, quae ex eooritur, quod homo suam impotentiam contemplatur«, sie ...
Ewigkeit : das »sub specie aeternitatis« schon bei SCOTUS ERIUGENA: »Duplex de creatura dabitur intellectus. Unus qui considerat aeternitatem ipsius in divina cognitione, in qua omnia vere et substantialiter permanent. Alter qui temporalem ipsius veluti post modum in ...
Eretriker : die Schüler des MENEDEMUS von Eretria. Von ihnen sagt CICERO ... ... »A Menedemo Eretriaci appellati, quorum omne bonum in mente positum et mentis acie, qua verum cerneretur« (Acad. II, 42, 129). Vgl. Tugend .
Vera causa : wahre Ursache (s. d.). Sie ist nach NEWTON jene Ursache , »ex qua vere atque actu proficiscitur effectus« (Vorr. u. Einl. S. 184).
Raum ist eine der Formen unserer Anschauung (s. d ... ... semper manet similare et immobile. Relativum est spatii huius mensura seu dimensio quaelibet mobilis, qua a sensibus nostris per situm suum ad corpora definitur« (Nat. philos. princ ...
... , p. 133f;). »Hanc autem processionem, qua scilicet conceptus mentis in effectum operando prodit, dicens generales et speciales formas ... ... summi et exsuperantissimi Dei est intellectus et ex eius divinitate nata natura, in qua vitae viventes imagines, notiones aeternae, mundus intelligibilis, rerum cognitio praefinita« ( ...
Sein ( einai, hyparchein . esse, essentia, existentia) ist ein ... ... ens« »illud, quod actu est in mundo«. »Existentia« ist »actualis essentia, qua res hic et nunc est, id est in certo loco et tempore. estque ...
... vides totum. Sic demum magnitudo sua illi redditur, qua nihil maius excogitari potest; si solus est omnia, opus suum et extra ... ... animarum, et hanc nihil aliud esse quam ipsum Deum, quia substantia, de qua sunt corpora, dicitur hyle, substantia vero, de qua omnes sunt animae, dicitur ratio vel mens. Manifestum ...
Ding ( chrêma, pragma, : 1) Allgemein jede Sache ... ... rerum natura, sed ideo dicitur ens rationis, quia non est nisi in ratione, qua mens utitur pro alio vel intelligitur aliud« (Sum. th. I, 40). ...
Sinn (sensus) bedeutet allgemein Empfänglichkeit für einen geistigen Inhalt , ... ... WOLF definiert: »Facultas sentiendi sive sensus est facultas percipiendi obiecta externa mutationem organis sensoriis qua talibus inducentia, convenienter mutationi in organo factae« (Psychol. empir. § 67. ...
... propositio oratio constans ex duobus nominibus copulatis, qua significat is, qui loquitur, concipere se, nomen posterius eiusdem rei nomen ... ... d. m. Verst. S. 70). »Est enunciatio sive propositio oratio, qua alteri significamus, quid rei conveniat, vel non conveniat« (Philos. rational. ...
Name ( onoma nomen) ist ein Wort (s. d ... ... p. 20). »Nomen est vox humana arbitratu hominis adhibita, ut sit nota, qua cogitationi praeteritae cogitatio similis in animo excitari possit, quaeque in oratione disposita et ...
... II, 50), »facultas seu vis animi, qua bonum expetimus, malum aversamur« (l. c. II, 98). Der ... ... der Überlegung entspringt. »In deliberatione, appetitus ultimus vel aversio actioni, de qua deliberatum est, immediate adhaerens, est voluntas« (Leviath. I, 6. ...
Seele ( psychê , anima), ursprünglich der Lebenshauch, der im letzten ... ... neque in homine inesse animum vel animam, nec in bestia, vimque omnem eam, qua vel agamus quid, vel sentiamus, in omnibus corporibus vivis aequabiliter esse fusum, ...
Zweck ( telos, hou heneka , finis, ... ... rerum omnium« (Contr. gent. III, 17). »Necessitas naturalis inhaerens rebus, qua determinantur ad unum, est impressio quaedam Dei dirigentis ad finem, sicut necessitas, qua sagitta agitur, ut ad certum signum tendat, est impressio sagittantis et non ...
... (s. d.) begründet, bestimmt: » Logica est ars et scientia, qua verum et falsum ratiocinando cognoscuntur et unum ab altero discernitur verum eligendo et ... ... et lampade venatoria Logicorum 1587). Nach MICRAELIUS ist die Logik »ars, qua intellectum nostrum in suis tribus operationibus informamus, ut verum a ...
... natura ab uno omnium principio creata, ex qua velut amplissimo fonte per poros occultos corporales creaturae velut quidam rivuli derivantur, ... ... « ist jene, »quae in rebus singularibus... inest, secundum quam seu ex qua natura nomen causae vel men causae vel effectus tribuitur individuo« (Lex. ...
Geist heißt im Gegensatz zum Stoffe , zur Materie , ... ... 7). Den »spiritus« erklärt AUGUSTINUS als »quaedam vis animae mente inferior, in qua imagines rerum imprimuntur« (Super Genes. ad litter. XII, 9). DAVID VON ...
Liebe ( philia, erôs, agapê , amor) ist die innige ... ... intellectualis unum et idem sit« (l.c. coroll.). »Ex his clare intelligimus, qua in re salus nostra seu beatitudo seu libertas consistit , nempe in constanti ...
Buchempfehlung
Noch in der Berufungsphase zum Schulrat veröffentlicht Stifter 1853 seine Sammlung von sechs Erzählungen »Bunte Steine«. In der berühmten Vorrede bekennt er, Dichtung sei für ihn nach der Religion das Höchste auf Erden. Das sanfte Gesetz des natürlichen Lebens schwebt über der idyllischen Welt seiner Erzählungen, in denen überraschende Gefahren und ausweglose Situationen lauern, denen nur durch das sittlich Notwendige zu entkommen ist.
230 Seiten, 9.60 Euro
Buchempfehlung
Zwischen 1765 und 1785 geht ein Ruck durch die deutsche Literatur. Sehr junge Autoren lehnen sich auf gegen den belehrenden Charakter der - die damalige Geisteskultur beherrschenden - Aufklärung. Mit Fantasie und Gemütskraft stürmen und drängen sie gegen die Moralvorstellungen des Feudalsystems, setzen Gefühl vor Verstand und fordern die Selbstständigkeit des Originalgenies. Für den zweiten Band hat Michael Holzinger sechs weitere bewegende Erzählungen des Sturm und Drang ausgewählt.
424 Seiten, 19.80 Euro